عسل از نگاه قرآن و روایات

اینکه در آیات و روایات مختلفی در دین اسلام به عسل و مصرف آن اشاره شده، اهمیت این ماده طبیعی را نشان می دهد.شاید به جرئت بتوان گفت که کمتر خوراکی در دین اسلام به اندازه عسل مورد توجه قرار گرفته است. تقریبا تمامی ائمه معصومین با توجه به آیات قرآن و دانش الهی که داشته اند، توصیه هایی را در مورد مصرف عسل به پیروان خود و تمامی انسان ها کرده اند. عسل درمانی بخشی از طب ائمه بوده و همچنان نیز از جمله محبوب ترین مواد درمانی در دنیا محصوب می شود.

اینکه در آیات و روایات مختلفی در دین اسلام به عسل و مصرف آن اشاره شده، اهمیت این ماده طبیعی را نشان می دهد. با این حال بد نیست مرور کوتاهی به برخی از موارد یک در قرآن و روایات اهل بیت (ع) در مورد عسل آمده، داشته باشیم.

عسل در قرآن
همانطور که می دانید خداوند متعال یک سوره را به نام نحل یعنی زنبور عسل نام گذاری کرده است. همین نام گذاری سوره ای به نام نحل، اهمیت این حشره کوچک را نشان می دهد. در این سوره در چند آیه در مورد زنبور عسل و فراورده ها و وظایف زنبور صحبت شده است. نکته قابل توجه در این آیات، دعوت به تفکر در مورد زندگی زنبور و فراروده های آن است. موضوعی که باعث شده در طول سال های پس از نزول قرآن، دانشمندان مسلمان زیادی بر روی عسل و خواص آن و همچنین دیگر فراروده های زنبور عسل تحقیق به عمل آورند.

اهمیت زنبور عسل در قرآن
یکی از مهمترین اشارات قرآنی در مورد عسل، شفابخش بودن آن است. خداوند متعال در آیه 69 سوره نحل می فرماید: «فِیهِ شِفَاء لِلنَّاسِ». این یعنی همه ما انسان ها باید با خیالی راحت مطمئن باشیم که عسل طبیعی و خالص، شفابخش است. نکته جالب توجه در مورد عسل، اثرگذاری عام آن بر اکثر بیماری ها به جز برخی بیماری های خاص است. در واقع عسل می تواند بر روی درمان اکثر بیماری ها حتی بیماری های روحی اثر بگذارد و این معجزه خداوند است.

نکته دیگری که که خداوند در همین آیه به آن اشاره کرده، تفاوت رنگ عسل است. در قسمتی از این آیه آمده که « یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ». امروزه می دانیم که عسل های تک گل با توجه به شهد غالبی که زنبور عسل نوشیده، رنگ های متفاوتی دارند. از عسل روشن گرفته تا عسل بسیار تیره، همگی پرخاصیت هستند و این موضوع به درستی در قرآن نیز مورد توجه قرار گرفته است.

در پایان این آیه نیز توصیه اکید به تفکر شده است. تفکری که هم می تواند تفاوت رنگ های عسل را مشخص کند، هم روش های درمانی با استفاده از عسل را کشف کند و هم استفاده از عسل را در زندگی روزمره افزایش دهد. این دستور به تفکر در قرآن خود عاملی برای استفاده زیاد از عسل در طب اسلامی و طب سنتی ایرانی بوده است.

عسل در روایات معصومین
به طور کلی عسل در نگاه معصومین یکی از بهترین مواد خوراکی برای درمان بیماری ها بوده است. از زمان پیامبر (ص) تا زمان امامت حضرت مهدی (عج) همواره به استفاده از عسل طبیعی برای درمان بیماری ها تاکید شده است. این تاکید کمک کرده تا طب ائمه یا همان طب اسلامی در تمامی روش های درمانی، عسل را جای دهد. تا جایی که امروزه بسیاری از اطبا طب سنتی و اسلامی در درست کردن داروهای مختلف، از عسل به عنوان یک ماده اولیه استفاده می کنند.

پیامبر اکرم (ص) اولین سخنان را در دنیای اسلام برای اهمیت دادن به مصرف عسل را بیان کرده اند. ایشان بارها و بارها در مواقع مختلف به استفاده از عسل طبیعی توصیه کرده و آن را به صورت عام، درمانی برای بیماری می دانستند.

در حدیثی پیامبر اکرم می فرمایند: نزد من برای بانوی تازه فارق شده از زایمان درمانی بهتر از خرما و برای بیمار، درمانی همانند عسل وجود ندارد. این حدیث نشان دهنده این است که عسل هم ردیف خرما که میوه ای بهشتی است برای درمان انواع بیماری به شمار می رود.

در حدث نورانی دیگری از پیامبر آمده است که: اگر در چیزی درمان باشد، در نیشتر حجامتگر و نوشیدنی عسل است. همانطور که می دانید حجامت یکی از مهمترین روش های درمانی در طب اسلامی و طب سنتی است که امروزه اروپاییان نیز در دانشگاه ها به اثرگذاری این روش درمانی پی برده اند. پیامبر اکرم، مصرف عسل را هم ردیف حجامت دانسته و آن را درمانگری خاص معرفی می کنند.

امامان معصوم دیگری نیز در مورد عسل احادیث مختلفی را بیان کرده اند. یکی از امامانی که صحبت های زیادی در زمینه درمان بیماری ها کرده و کتاب هایی نیز از احادیث این امام برای درمان جمع آوری شده، امام رضا (ع) هستند. برخی ایشان را صاحب روشی در طب می دانند و به همین علت به کتاب جمع آوری شده از احادیث ایشان، طب الرضا می گویند. امام رضا در احادیث مختلفی در مورد اثرگذاری عسل طبیعی برای درمان بیماری ها صحبت کرده اند.

امام رضا (ع) راه پیشگیری از بیماری سرماخوردگی در زمستان را، مصرف روزانه عسل طبیعی می دانند. ایشان در این زمینه می فرمایند: هر کس می خواهد در طول زمستان از سرما خوردگی در امان باشد، هر روز سه لقه شهد (عسل) میل کند.

در حدیث دیگری از امام رضا (ع) آمده که: سه چیز حافظه را زیاد کرده و بلغم را از بین می برد: قرائت قرآن، عسل و کندر. بر مبنای این حدیث و دیگر روایات معصومین است که نقش عسل در زندگی شیعیان تا این حد افزایش داشته است.

به عنوان حدیث دیگری از امام رضا (ع) به یک حدیث علمی اشاره می کنیم که ایشان می فرمایند: هرکس در نطفه اش نقصانی پدید آمد، شیر یا عسل بخورد. این موضوع بسیار چالش برانگیز بوده و می تواند مبنایی برای تحقیقات دانشگاهی باشد. در واقع امام معصوم به تاثیر شیر و عسل بر روی نطفه یا همان ژنتیک افراد اشاره می کنند که هنوز در علم نوین به اثبات نرسیده است!